Machaire Rátha
Cromleac Thír nUaithne
Tá an séadchomhartha suntasach seo, atá idir ceithre agus sé mhíle bliain d’aois, suite míle siar ó thuaidh de Mhachaire Rátha. Tuama ag pobal sa Nua-Chlochaois a bhí ann, áit ar choinnigh siad cnámha agus luaithreach créamtha a sinsir. Bhí cam cloch ar a bharr agus cúirt ghalláin thart ar an doras tráth.
Tá an cromleac seo ar cheann de chúig chineál tuamaí meigilteacha. Is iad na tuamaí cúirte na cinn is sine agus is sampla maith é tuama Chnoc Néill agus chomh maith leo siúd tá tuamaí pasáiste mar atá ag Brú na Bóinne agus tuamaí dingeacha. Tá sé chromleac i gContae Dhoire.
Machaire Rátha
Tuama Cúirte Chnoc Néill
‘Uaigh an Fhathaigh’ a thugtar ar an tuama suntasach seo ón chlochaois (2ooo-3000 RC) i mbaile fearainn Chnoc Néill 2km ó thuaidh ó Shleacht Néill.
Tá sé suite 5 bhomaite ó An Teach Glas
Machaire Rátha
Ráth Luraigh
Ba de shliocht uasal Uí Thuirtre é Lurach, naomhphátrún Mhachaire Rátha. Bhí an sliocht seo i réim i lár Uladh sa Ré Luath-Chríostaí. Bhunaigh sé mainistir san áit a raibh a ráth sa séú haois agus d’fhás baile mór Mhachaire Rátha timpeall uirthi. Tá leac uaighne an naoimh, carraig gharbh le cros Cheilteach atá caite agus doiléir snoite air, le feiceáil sa reilig go fóill. Tá an seandoras laistigh den túr maisithe le snoiteán álainn d’Íosa ar an chros ón dóú haois déag agus deirtear gurb é seo an séadchomhartha Rómhanúil is tábhachtaí i gCúige Uladh
Gleann Seáin
Carraig Aifrinn Ghleann Seáin
Is siúlóid dhúshlánach í an siúlóid go dtí an Charraig hAifrinn i Coille Ghleann Seáin atá foirfe chun na céadfaí a mhúscailt. Lean cuid de Shlí Uladh tríd an choille agus ansin dreap chuig an Charraig Aifrinn, ar a dtugtar Cathaoir an tSagairt áit éigin sa 17ú nó 18ú hAois
Lough Beg
Oileán na hEaglaise
Is oileán beag é Oileán na hEaglaise ar Loch Be – 1.5 míle ó Bhéal an Átha. Tógadh an seipéal meánaoiseach atá ann inniu ar shuíomh lonnaíochta mhainistreach, a cheaptar a bhunaigh Naomh Taoide (Naomh Thaddeus).
Tá Cloch an Bhulláin ón lonnaíocht luath seo, suite gar don chladach, ó dheas den reilig. Tógadh an túr agus an spuaic don Easpag Hervey as Doire ag deireadh na 1700idí, a bhí le feiceáil óna theach i mBaile Uí Scuillín, agus is sainchomhartha íocónach é go dtí an lá inniu. Tá páirceáil saor in aisce agus ionad amhairc ann ag Coill Longpoint
Baile Eachaidh
Ionad Sheamuis Uí Éighnigh
Tá Ionad Sheamuis Ó hÉighnigh suite i sráidbhaile Bhaile Eachaidh, 15 bomaite ar shiúl ó An Teach Glas. Suite san áit inar fhás sé aníos, agus gan ach cúpla céad slat ó Shéipéal Naomh Muire, agus an reilig ina bhfuil sé curtha, tá an t-ionad suite i gcroílá an cheantair a spreag an oiread sin de shaothar an fhile.
